شدت تغییرات در فضای سایبر و متناظر آن تنوع گونه های ناامنی و ضرورت پاسخگویی به تهدیدات روزآمد این فضا، به ویژه جایگاه راهبردی خدمات و اطلاعات موجود در این فضا، ضرورت داشتن مدلی برای مدیریت راهبردی امنیت این فضا را لاجرم ساخته است. از سوی دیگر داشتن اطلاعات محیطی اعم از محیط داخلی و خارجی به خصوص با توجه به سرعت تغییرات آن ها و لزوم داشتن اطلاعات دقیق، ما را برای مدیریت امنیت به سوی کلان داده های این فضا رهنمون می سازد. شناخت محیطی برای انتخاب راهبردی های مناسب در کلیه مدل های مدیریت راهبردی جزئی از ارکان مدل ها می باشد. کلان داده های فضای سایبر علاوه بر آنکه حاوی اطلاعات بلادرنگ فضای سایبر می باشند، امکان ارزیابی و شناسایی کاملی از محیط را فراهم می سازند. همچنین در این پژوهش با استفاده از چارچوب استاندارد ایزو 31000 مدل نهایی پیاده سازی گردیده است. در این استاندارد بخش ارزیابی مخاطره با توجه ظرفیت های کلان داده های موجود در فضای سایبر، توابع چگالی احتمال تهدیدات، به روش های مختلف داده کاوی استخراج گردید. مقدار مخاطرات در هر یک از مؤلفه های استخراج شده، امنیت فضای سایبر با بهره گیری از توابع احتمالات شرطی شبکه بیز، محاسبه و با استفاده از مدل مارکف مدوله شده با توزیع پواسن و از ترکیب چرخه مارکف با تابع چگالی احتمال پواسن و توابع شرطی آن در شبکه بیز، استخراج شده از کلان داده های فضای سایبر، ارزیابی مخاطرات انجام شد. در بخش تدوین راهکارهای مقابله با مخاطرات نیز با به کارگیری المان های استخراج شده از مطالعات انجام شده بر مدل های مدیریت راهبردی و مدیریت مخاطرات، پیاده سازی استاندارد ایزو 31000 کامل گردید. در نهایت مدل به دست آمده با نمونه ای از سناریوی تهدیدات سایبر در خصوص شبکه های اجتماعی شبیه سازی شده است.

وضعیت «آنارشیک» گونه فضای سایبر، تأثیرات عمیقی روی منافع و امنیت ملی کشورها می گذارد. بازیگران ناشناس متعددی روزانه منافع و زیرساخت های حیاتی دیگر بازیگران را تهدید می کنند. دولت ها باید راهی برای کاستن از آسیب های این فضا بیابند و استراتژی بازدارندگی می تواند در این زمینه به کار آید. مقاله حاضر به بررسی این موضوع می پردازد که آیا استراتژی بازدارندگی در فضای سایبر کارآمدی دارد؟ و شرایط این کارآمدی کدام ها هستند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که هرچند استراتژی بازدارندگی نمی تواند همانند دوران جنگ سرد در فضای مجازی نیز کارآیی داشته باشد اما پتانسیل زیادی برای محافظت از منافع و امنیت ملی کشورها دارد. سه مولفه اساسی برای کارآمدی این استراتژی نیز شناسایی شدند که عبارتند از قدرت دفاعی زیاد، قابلیت شناسایی مهاجم و توانمندی انجام اقدامات تلافی جویانه سخت. «شناسایی» مولفه کلیدی و اساسی نظریه بازدارندگی در حوزه سایبری هست. چرا که شناسایی موفق، متضمن موثر و مفید بودن اقدامات تلافی جویانه است و باعث می شود که تهدیدات واقعی از بین بروند. همچنین یافته های این مقاله نشان می دهند که استراتژی بازدارندگی بدون اقدامات تلافی جویانه، موفق نخواهد بود. در نبود اقدامات تلافی جویانه، مهاجمان بالقوه هم انگیزه ای برای خودداری از حمله ندارند.

امروزه افراد بسیاری از طریق فناوری های پیشرفته و ابزارهایی همچون گوشی هوشمند و لپ تاپ با فضای مجازی و اینترنت آشنا هستند، دنیایی که بسیار گسترده تر از دنیای واقعی است و محدودیت زمانی و مکانی را درهم شکسته و تعاملات و ارتباطات افراد با یکدیگر را از بُعد مادی خارج کرده و حس آزادی افراد را افزایش داده است. به عنوان مثال افراد در فضای مجازی چیزهایی را بیان می کنند که هرگز در فضای واقعی نمی گویند. فضای مجازی دارای ابعاد مثبت و منفی بسیاری است که این مقاله به بررسی یکی از ابعاد منفی آن یعنی یادگیری رفتار مجرمانه از طریق هم نشینی های فرق دار در فضای مجازی می پردازد. ایده مقاله برگرفته از نظریه هم نشینی فرق دار ادوین ساترلند است؛ با این تفاوت که همنشینی های فضای مجازی آثار شدیدتری از هم نشینی های فضای واقعی از خود برجای می گذارد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی می کوشد به این پرسش ها پاسخ دهد که رفتارهای مجرمانه چگونه و با چه فرایندی در دنیای مجازی فراگرفته می شوند؟ و چه تفاوتی میان یادگیری رفتارهای مجرمانه مجازی و واقعی وجود دارد؟ فرضیه اصلی پژوهش این است که نظریه هم نشینی فرق دار ساترلند قابل تعمیم و تسری به فضای مجازی است و چه بسا در دنیای مدرن امروزی یادگیری رفتار مجرمانه مجازی بیش از یادگیری در محیط واقعی اهمیت می یابد، زیرا دنیای مجازی با تحریک حس شنوایی و بینایی در قالب تصویر، گفتار و نوشتار به صورت توأمان و یکجا میزان یادگیری را افزایش می دهد و به یک محیط جرم زا تبدیل می شود و باعث نشر و گسترش بیش از پیش رفتارهای مجرمانه در دنیای واقعی و مجازی می شود.

موضوع این مقاله تعلق وجودی انسان در فضای سایبر است. نسبت انسان با فناوری قدیم نسبت ابزاری بود؛ یعنی فناوری ابزار انسان بوده و او تقوم وجودی به تکنولوژی نداشت. اما قوام بشر جدید به تکنولوژی مدرن است. یا به تعبیر دیگر، بشر جدید نسبت به تکنولوژی فقر وجودی یا تعلق وجودی دارد. هیچ یک از ساحت های وجودی او از تکنولوژی مستقل نیست و بلکه سرتا پا قائم به آن است. به عبارت دیگر، در فناوری قدیم بشر از آن استقلال وجودی داشت و بدون آن زندگی می کرد. این فناوری در حد ابزاری بیش نبود. اما قوام وجودی بشر جدید به تکنولوژی است؛ بدون آن حیات فردی و اجتماعی او از هم می پاشد. با استفاده از بحث مناط علیت در فلسفه اسلامی می توان به فهم خاصی از نسبت انسان با تکنولوژی جدید و نیز با فضای سایبر دست پیدا کرد. به نظر می آید که این بحث مدل خاصی در این زمینه به دست دهد که از جهتی فهم این نسبت را از نظر فلسفی ساده تر سازد.

در فضای سایبر دو دسته بازیگر به عنوان واسط های اینترنتی با مصادیق رساها، تولیدکنندگان محتوا و مدیران سایت ها ازیک سو و کاربران یا بهره برداران نهایی اینترنت از سوی دیگر، ایفای نقش می کنند. علی رغم وحدت منابع تحقق مسوولیت مدنی در دنیای واقعی و سایبر، با عنایت به تفاوت ماهیتی که این دو حوزه با هم دارند، نمی توان قائل به مبنای واحد و منفرد مسوولیت مدنی در ارتباط با همه بازیگران فضای سایبر بود، بلکه با شناخت هر بازیگر حاضر در این حوزه و ماهیت عملکرد او، باید مبنای مستقلی قائل شد. مبنای مسوولیت در مورد رساها مبتنی بر تقصیر، و در موردتولیدکنندگان محتوا مبتنی بر نظریه خطر، اگر چه به ماهیت عمل مدیران و اداره کنندگان سایت ها عدم مسوولیت مدنی اولیه ایشان منطقی به نظر می رسد، اما در مواردی به جهت عدم امکان شناسایی عامل اصلی زیان (کاربر) و عدول از انجام تکالیف (تقصیر) مسوول جبران زیان ناشی از اعمال کاربران خود هستند. کاربران (بهره برداران نهایی) نیز اگر صرفا نقش جستجو گر(Searcher) و مصرف کننده محتوا را داشته باشند، مسوولیت مدنی ندارند اما در صورت عرضه و ارائه محتوا در شبکه در شمار تولیدکنندگان محتوا قرار خواهند گرفت.